مراسم نوروز بزرگ‌ترين و فراگيرترين مراسم سال خورشيدي در بين ايرانيان است كه در فهرست آثار جهاني نيز به ثبت رسيده و نوروزخواني يكي از آداب و رسوم مقدماتي نوروز است كه قبل از آغاز فصل بهار و در آخرين ماه زمستان توسط گروهي از جوانان استان مازندران انجام مي‌شود.
اگرچه امروز از آن مراسم قديمي و سنتي در بسياري از شهرهاي و روستاهاي استان مازندران خبري نيست و گاهي در روزهاي نخست اسفند ماه برخي از جوانان كه آلات‌موسيقي مانند تنبك و سرنا را مي‌نوازند با خواندن ترانه‌هايي كه در وصف بهار است، نزديك شدن بهار را خبر مي‌دهند.
نوروزخواني در مازندران يكي از رسوم مردم اين خطه از كشور ايران اسلامي است كه قبل از فرارسيدن سال نو اجرا و خبر از آمدن بهار مي‌دهد. بهاري كه شايد چند صباحي قبل خود را در شكفتن ياس زرد در پرچين ديوار در رستن پامچالي در دل جنگل، در روييدن بنفشه‌اي در پارك‌هاي جنگلي، در باز شدن شكوفه‌هاي سفيد آلوچه نمايش داده است، اما چشمان خسته ما و گرفتاري‌هاي زندگي نگذاشته آن را ببينيم.
نواي موسيقي آن دو جوان در كوچه پس كوچه‌هاي شهر، همه آن شكفتن‌ها و آمدن بهار را به ما خبر مي‌دهد.
از قديم ايام نوروزخوان‌ها در سرتا سر ايران با خواندن سرودهاي خاص آمدن بهار را به مردم هر كوي و برزن نويد مي‌دهند.
در گذشته نه چندان دور نوروزخوان‌ها معمولا از نخستين روزهاي اسفند ماه از راه مي‌رسيدند و تا يكي دو روز مانده به عيد كارشان را ادامه مي‌دادند. آنان در روستاها معمولا شب هنگام با در دست داشتن يك چراغ براي ديدن راه و يك چماق براي دور كردن سگ‌ها در كوچه‌ها حركت مي‌كنند و به هر خانه‌اي كه سر مي‌زنند، شعر مي‌خوانند و شيرين زباني مي‌كنند.
گروه نوروزخوان‌ها غالبا از سه نفر تشكيل مي‌شود كه يكي از آنها سرخوان است كه شعر مي‌خواند و بيشتر شعر نوروز و سال نو را اين طور آغاز مي‌كنند.
فصل بهاران آمده، گل در گلستان آمده
مژده دهيد اي دوستان نوروز سلطان آمده
و آن دو نفر ديگر نيز تكرار مي‌كنند، يك نفر از نوروزخوان‌ها كوله‌باري هم بر دوش دارد كه در آن هديه‌هايي كه مردم به آنها مي‌دهند، جمع مي‌كنند.
نوروزخوان‌ها معمولا شاخه‌هايي از درخت هميشه سبز شمشاد به همراه دارند كه به صاحبخانه‌ها مي‌دادند و برايشان دعا مي‌كنند.
مردم نيز آمدن نوروزخوان‌ها را به خانه خود خوش شگون مي‌دانند و به نوروزخوان‌ها برنج، تخم مرغ، شيريني و پول و چيزهايي ديگر هديه مي‌دهند.
نوروزخوان‌هاي هر شهر و روستا معمولا اهل همان محل يا آبادي‌هاي نزديك بودند، آنها مردمان فقيري بودند كه با اين كار هم مردم را شادي مي‌بخشيدند و هم سور و سات نوروزي خانواده خود را مهيا مي‌كردند.
شعرهاي نوروز خوان‌ها معمولا فارسي است اما در هر جا بيت‌هايي هم به زبان‌هاي محلي و مازندراني مي‌خوانند، مضمون شعرهاي محلي بيشتر وضعيت كسب و كار، سختي برن‌جكاري، ستم ارباب و مباشر و زبان حال روستاييان بود.
گاهي مواقع نيز مضمون شعر نوروزخوان‌ها عاشقانه است و سرانجام هم با دعا و آرزوي سال خوش و سلامتي براي اهل خانه است به آخر مي‌رسد.
به حق سوره ياسين و عمران به حق حرمت آيات قران
به حق آن تن شاه شهيدان بلا را دور از اين خانه بگردان
نوروز خوان‌ها كه غالبا محلي هستند، اهل هر خانه و محله را خوب مي‌شناسند و در قالب شعر، دعايي موزون و آهنگين كه خودشان در دم مي‌سرايند، نام يك يك پسران هر خانه را مي‌آورند و براي آنها آرزوي دامادي، خير و بركت و براي بزرگترهاي خانواده هم دعاي خير مي‌كنند كه سعادت زيارت مشهد، كربلا ، سوريه و مكه را خدا نصيبشان كند.
سرانجام صاحبخانه را به دادن هديه بيشتر ترغيب مي‌نند و براي صاحبخانه‌ايي كه ناخن خشكي مي‌نند شعرهاي مناسب حال او مي‌رايند تا دل او را نيز به دست آورند.
بهار آمد ، بهار آمد، بهار گل‌زار آمد./فارس
